Ciężko dziś jednoznacznie określić jeden moment powstania stylu loftowego. Za jedne z pierwszych przestrzeni loftowych uznaje się atelier francuskich artystów, którzy w połowie XIX wieku wykorzystywali przestrzenie magazynów i hal industrialnych do tworzenia i przechowywania wielkogabarytowych dzieł sztuki. Później w Stanach Zjednoczonych w latach 40. XX wieku mniej zamożni artyści w poszukiwaniu miejsca na studio zajmowali opuszczone fabryki i biura. Najpopularniejszą dzielnicą w tamtym okresie stała się BoHo (South of Houston Street) w Nowym Jorku – w ślad za artystami ludzie zaczęli przerabiać opuszczone przestrzenie loftowe na lokale mieszkalne, zmuszając miasto do zmiany planu miejscowego i ich zalegalizowania.
Jednym z powodów nagłego zainteresowania remontami opuszczonych magazynów i fabryk w USA był wpierw Wielki kryzys, który miał miejsce w latach 1929–1933, podczas którego w USA przez krach na giełdzie banki ograniczyły akcje kredytowe, a co za tym idzie – drastyczny spadek w konsumpcji m.in. nieruchomości. Przyczyniło się to do wzrostu inflacji i bezrobocia nawet do 5%, więc coraz mniej osób stać było na kupno, a czasami nawet wynajem mieszkań. Po roku 1933 sytuacja stopniowo poprawiała się, ale od strony zwykłego obywatela życie wciąż było ciężkie. W latach 50. Doszło w USA do kolejnej recesji, trwającej do 1953 roku, podczas której bezrobocie wzrosło do 7,4 %. Czynsze za wynajem mieszkań i miejsc do pracy drastycznie wzrosły i wielu obywateli nie było już stać na ich opłacenie. Nie dziwi więc fakt, że w latach 40. i 50. artyści, a za nimi ludzie poszukujący miejsca do życia zainteresowali się przestrzeniami loftowymi. Trend ten rozpowszechnił się przez kolejne 20 lat na kolejne dzielnice Nowego Jorku, a później reszty USA. Najpopularniejsze były w Nowym Jorku, Bostonie, Filadelfii, a do lat 90. remontowanie loftów na lokale mieszkalne przyczyniło się do wzrostu zabudowy i zamieszkania w takich miastach jak Miami, Boston, Atlanta, Chattanooga, San Francisco, Chicago i Seattle.
Lofty były początkowo przestrzeniami opuszczonych biur, fabryk, hal czy magazynów, które przerabiano na atelier dla artystów i na lokale mieszkalne. Najczęściej ze względu na niskie budżety i ograniczenie kosztów nie doprowadzano ich do typowych standardów mieszkalnych, ale szybko właśnie to stało się ich największym atutem estetycznym: wysokie sufity, odsłonięte instalacje i elementy konstrukcji, czasami ogromne okna. Użytkownicy uczyli się zakochiwać w odsłoniętych stalowych belkach, surowych ceglanych ścianach czy zimnej betonowej podłodze. Nie każdy loft wyglądał tak samo, ale z czasem to właśnie industrialne elementy konstrukcji budynku, cegła i beton stały się jednymi z głównych elementów charakterystycznych, a później rozpoznawalnych dla stylu loftowego. Nie oznacza to, że ich użytkownicy trzymali się tego stylu specjalnie – przynajmniej nie na początku. Do loftów wprowadzano te meble i elementy wykończenia, na które było danego użytkownika stać. Mogła to być nowa kuchnia albo stara używana sofa od znajomego. Widywało się czasami wysokie otwarte przestrzenie, których funkcje nie były jednoznacznie oddzielone – aneks kuchenny w narożniku przy wejściu, sypialnia na półpiętrze (ang. mezzanine) dorobionym z metalowego stelażu, a pod nim łazienka zasłonięta jedynie parawanem, który był na wyprzedaży garażowej. Lofty stawały się przestrzeniami bardzo personalnymi, stale zmieniającymi się wraz z potrzebami użytkowników. Brak formalności, surowe materiały i nowy, ciekawy sposób aranżowania przestrzeni sprawiły, że lofty zyskiwały na popularności. Nie oznaczało to oczywiście, że profesjonalni projektanci nie interesowali się takimi wnętrzami. W dobie kapitalizmu nie istnieje nic, czego nie da się zmonetyzować. Opuszczone przestrzenie industrialne przerabiano także na biura, atelier, kawiarnie i inne miejsca usługowe, komercyjne i publiczne. W Polsce przestrzeniami loftowymi zaczęto interesować się dopiero pod koniec lat 90. a styl loftowy modny jest do dzisiaj.
Czym jednak różni się styl loftowy od stylu industrialnego? Nazwa tego pierwszego pochodzi od loftów (po ang. loft apartment) – tak nazywano lokale mieszkalne zaaranżowane w opuszczonych budynkach fabryk czy magazynów. Założyć można więc, że styl loftowy swoje główne elementy i założenia ma właśnie w loftach. Co jednak było częścią loftów? Elementy industrialne. To właśnie one sprawiły, że lofty były tak nietypowe. Te elementy, które dzisiaj wielu uznaje za cechy charakterystyczne stylu loftowego, czyli cegła, beton, metal, to nic więcej jak industrialne części opuszczonych fabryk. Nie da się zatem jednoznacznie rozdzielić stylu loftowego od stylu industrialnego, a wielu używa tych terminów zamiennie, mówiąc o tych samych przestrzeniach. Nie ma jednoznacznej uznanej przez wszystkich definicji jednego i drugiego stylu – style architektury wnętrz rodzą się w czasie rzeczywistym i czasami zmieniają się wraz z jego upływem. Współczesne style wnętrz nie są formalne, służą głównie do rozpoznawania danych elementów w przestrzeni i mają ułatwiać prace projektowe i aranżacyjne. Chyba, że mowa o stylach historycznych np. stylu barokowym czy gotyckim – ale wtedy współcześnie tworzone wnętrze nie będzie w stylu barokowym, ale będzie stylizowane na wnętrza z epoki baroku.
W przypadku stylu loftowego rozróżnia się jeszcze dwie kategorie: Hard Loft i Soft Loft. Hard Loft to przestrzeń w budynku, który oryginalnie był budynkiem o funkcji typowo industrialnej: fabryka, magazyn, hala produkcyjna, a w późniejszych latach został przerobiony na przestrzeń o innej funkcji, np. lokale mieszkalne czy biura. Charakteryzują się odsłoniętymi elementami konstrukcyjnymi, takimi jak drewniane belki, ceglanymi ścianami i ogromnymi jasnymi oknami. Dobrym przykładem budynku i wnętrz w stylu Hard Loft to Manufaktura w Łodzi. Z kolei Soft Loft to przestrzeń w nowym budownictwie, tworzona od początku z myślą o wnętrzach loftowych i nosząca cechy charakterystyczne dla starych industrialnych budowli. Wnętrza w stylu Soft Loft projektowane są od początku z myślą o ich funkcji, a ich industrialne elementy stają się integralną częścią wykończenia z wyboru. Są także dużo bezpieczniejsze i nie stanowią tak ogromnego wyzwania dla projektowania zgodnego z przepisami BHP czy PPOŻ.
Jakie zatem możemy wyróżnić cechy dla stylu loftowego/industrialnego
- wysokie pomieszczenia (wysokie sufity),
- widoczne elementy konstrukcyjne budynku, widoczne instalacje,
- duże okna,
- Hard Loft: budynek oryginalnie pełniący funkcję fabryki, magazynu, hali produkcyjnej, przerobiony na biura czy mieszkania,
- Soft Loft: budynek stylizowany na styl loftowy/industrialny,
- materiały: metal, szkło, cegła, beton, surowe i budowlane drewno.
Czy więc deweloperskie mieszkanie wykończone cegłą i metalem jest stylizowane na loft? Niejako tak – ale lofty nigdy nie miały formalnych założeń rozpoznawalnych przez projektantów z danej epoki. Lofty początkowo były tańszymi alternatywami dla drogich w tym czasie mieszkań, a każdy użytkownik wprowadzał do takiej przestrzeni, co chciał i mógł. Prawdziwe lofty w opuszczonych fabrykach stanowiły ciekawe wyzwania dla projektantów tej przestrzeni - każdy loft jest trochę inny i można zaaranżować go na wiele sposobów. Odwrotnie w stylizowaniu przestrzeni na loft - z wykończonych, dopieszczonych deweloperskich ścian trzeba wydobyć surowość, a w takich mieszkaniach często brakuje wysokich sufitów, charakterystycznych dla loftów, więc trzeba w inny sposób nadać im ten charakter otwartej przestrzeni. Dzisiejsi projektanci mogą uznawać, że meble w stylu loftowym to szare kanapy i stoliki na metalowych stelażach z drewnianym blatem. Jest to nazewnictwo umowne – aranżowanie przestrzeni mieszkalnej w lofcie nie miało zasad, więc dzisiaj ciężko oczekiwać od użytkowników trzymania się takowych. Wprowadzanie do przestrzeni elementów industrialnych to już tworzenie wnętrza w stylu loftowym lub z jego elementami. Projektowanie nowego deweloperskiego mieszkania czy starej modernistycznej kamienicy tak, aby przypominały loft może wymagać wielu zabiegów stylistycznych, dlatego pewne zasady wytworzyły się z czasem, ale na końcu i tak najważniejsze jest samopoczucie i komfort użytkownika w danej przestrzeni.
Źródła:
2. Loft&Design
3. Loftway